Gốm sứ là loại vật liệu dùng trong sinh hoạt hàng ngày của con người, được phát minh từ 29.000 – 25.000 năm trước công nguyên. Trong bài viết này, hãy cùng TITA Art tìm hiểu và phân biệt nung củi và nung điện trong quá trình làm gốm sứ nhé!
1. Sứ nung củi (Nung Hoàn Nguyên) là gì?
Sứ nung củi là một phương pháp nung gốm sử dụng nguyên liệu củi để nung sản phẩm gốm sứ. Trong quá trình nung, củi được đốt để tạo nhiệt độ cao, và sản phẩm sứ được đặt trong lò nung để gia nhiệt và nung chảy.
Sứ nung củi thường tạo ra màu sắc và bề mặt độc đáo, có thể có sự biến đổi trong kết quả cuối cùng tùy thuộc vào quy trình và nguyên liệu sử dụng. Điều này tạo nên sự độc đáo và tính thủ công trong các sản phẩm gốm sứ được nung bằng phương pháp này.
Do phương pháp nung Hoàn Nguyên không khí trong lò đói Oxy nên khi nung lò ép Oxy từ trong men và sương thai của các tác phẩm gốm sứ ra giúp trợ lửa, vì vậy lớp men trên bề mặt sẽ xảy ra quá trình biến đổi hóa học, hoàn nguyên ra những kết cấu phân tử mới, nguyên khoáng qua quá trình nung luyện ở nhiệt độ cao mới có thể hình thành cảm giác bề mặt trong, sâu, dịu như ngọc.
Nhược điểm lớn nhất của nung hoàn nguyên là tính bất ổn định và khó kiểm soát, nghệ nhân nung lò luôn phải chú ý đến sự hòa hợp giữa lửa, nhiệt độ lò và không khí trong lò, nếu không cả lò sẽ thất bại hoàn toàn.
2. Sứ nung điện (Nung Oxy hóa) là gì?
Sứ nung điện là một phương pháp nung gốm sứ sử dụng điện để tạo nhiệt độ cần thiết để nung sản phẩm gốm sứ. Thay vì sử dụng củi, phương pháp sử dụng các trục đốt điện hoặc hố nhiệt điện để tạo ra nhiệt độ cần thiết để nung sứ.
Phương pháp này thường được sử dụng trong các nhà máy sản xuất gốm sứ hiện đại và công nghiệp. Nhiệt độ được kiểm soát chính xác để đảm bảo chất lượng sản phẩm cuối cùng. Do đó, phương pháp này thường được ưa chuộng trong sản xuất hàng loạt sản phẩm gốm sứ.
Đối với phương pháp Nung Oxy hóa, không gian trong lò nung ngoài các tác phẩm gốm sứ ra luôn được lấp đầy bởi không khí, trong này cũng có một lượng lớn Oxy, Oxy luôn góp phần quan trọng trong việc nung lò, giúp trợ lực cho lửa.
Vì vậy nói đơn giản nếu trong quá trình nung mà không khí trong lò ở dạng no Oxy thì quá trình nung này được gọi là Nung Oxy hóa, còn ngược lại thông qua kỹ thuật kiểm soát, để không khí trong lò đói Oxy, qua đó quá trình nung lò lửa sẽ lấy cả Oxy từ trong sương thai và men của đồ gốm sứ, dẫn tới sự biến đổi hóa học trên gốm sứ, gọi là nung hoàn nguyên.
Men Oxy hóa còn được gọi là các “bài men”, trong đó là tỉ lệ trộn các khoáng chất có hiệu ứng màu giúp ảnh hưởng lên sắc men. Bởi không khí trong lò ở dạng no Oxy nên các chất đốt, lửa không có phản ứng hóa học với lớp men trên bề mặt tác phẩm, thông qua quá trình gia nhiệt men nung chảy và kết tinh hình thành hiệu ứng như mong muốn. Vì vậy tỉ lệ các “bài men” là tối quan trọng để đạt hiệu ứng màu sắc trong lò nung Oxy hóa.
3. Phân biệt sứ nung củi và sứ nung điện
Sứ nung củi và nung điện tạo nên các tác phẩm khác nhau và có những đặc trưng riêng như:
Mỗi tác phẩm nung củi đều có vẻ đẹp độc đáo, có tính độc bản và có giá trị sưu tầm cao. Đấy là lý do vì sao có nhiều người yêu thích đồ gốm sứ nung củi. Vẻ ngoài đơn giản, mộc mạc mang đến cảm giác tự nhiên, vẻ đẹp trong sâu, ấm, dịu.
Nung oxy hoá tạo ra các sản phẩm với lớp men Oxy hóa còn được gọi là các “bài men”. Trong đó là tỉ lệ trộn các khoáng chất có hiệu ứng màu giúp ảnh hưởng lên sắc men. Bởi không khí trong lò ở dạng no Oxy nên các chất đốt, lửa không có phản ứng hóa học với lớp men trên bề mặt tác phẩm, thông qua quá trình gia nhiệt men nung chảy và kết tinh hình thành hiệu ứng như mong muốn.
Thực tế mỗi kỹ thuật nung lò có một giá trị riêng và vẻ đẹp riêng. Nung Oxy hóa giúp giảm giá thành, tăng sản lượng, với các tác giả đang trong quá trình mới sáng tác mà muốn giữ được sự phong phú trong các tác phẩm tạo hình của mình, đồng thời hiệu ứng bề mặt thường sáng, tươi, lạnh. Ngược lại nung lò Hoàn nguyên thường chú trọng tới cả quá trình, từ tạo hình tới sự chuyển biến trong bề mặt tác phẩm, và vẻ đẹp cuối cùng là vẻ đẹp trong, sâu, ấm, dịu như đúng bản chất văn hóa phương Đông.
Trong đương đại đã có nhiều nghệ nhân thông qua nghiên cứu hóa học để tìm ra những thành phần trên các tác phẩm kinh điển của men Hoàn nguyên và dùng để điều phối các bài men mới có những chất này, sau đó thông qua quá trình nung Oxy hóa để vừa bảo toàn được độ thành phẩm, vừa có được hiệu ứng của men Hoàn nguyên, tuy nhiên kết quả vẫn không được như ý và khi đặt hai tác phẩm cạnh nhau thì lò nung Hoàn nguyên rõ ràng vẫn mang trong mình vẻ đẹp dịu dàng, ấm áp, mà sâu sắc hơn.
Trên đây là tổng hợp những thông tin về cách phân biệt nung củi và nung điện. Mỗi quá trình đều có ưu điểm, nhược điểm riêng nhưng đều cho ra những tác phẩm gốm sứ độc đáo, mang giá trị nghệ thuật cao.
