Nung hoàn nguyên và nung Oxy hóa là hai hệ thống hoàn toàn khác biệt trong kỹ thuật nung gốm sứ.
Không gian trong lò nung ngoài các tác phẩm gốm sứ ra luôn được lấp đầy bởi không khí, trong này cũng có một lượng lớn Oxy, Oxy luôn góp phần quan trọng trong việc nung lò, giúp trợ lực cho lửa. Vì vậy nói đơn giản nếu trong quá trình nung mà không khí trong lò ở dạng no Oxy thì quá trình nung này được gọi là Nung Oxy hóa, còn ngược lại thông qua kỹ thuật kiểm soát, để không khí trong lò đói Oxy, qua đó quá trình nung lò lửa sẽ lấy cả Oxy từ trong sương thai và men của đồ gốm sứ, dẫn tới sự biến đổi hóa học trên gốm sứ, gọi là nung hoàn nguyên.
Cảm giác bề mặt men của tác phẩm nung Oxy hóa và nung hoàn nguyên có khác nhau thế nào?
Men Oxy hóa còn được gọi là các “bài men”, trong đó là tỉ lệ trộn các khoáng chất có hiệu ứng màu giúp ảnh hưởng lên sắc men. Bởi không khí trong lò ở dạng no Oxy nên các chất đốt, lửa không có phản ứng hóa học với lớp men trên bề mặt tác phẩm, thông qua quá trình gia nhiệt men nung chảy và kết tinh hình thành hiệu ứng như mong muốn. Vì vậy tỉ lệ các “bài men” là tối quan trọng để đạt hiệu ứng màu sắc trong lò nung Oxy hóa.
Nung Hoàn nguyên thì hoàn toàn khác, bởi không khí trong lò đói Oxy nên khi nung lò ép Oxy từ trong men và sương thai của các tác phẩm gốm sứ ra giúp trợ lửa, vì vậy lớp men trên bề mặt sẽ xảy ra quá trình biến đổi hóa học, hoàn nguyên ra những kết cấu phân tử mới, nguyên khoáng qua quá trình nung luyện ở nhiệt độ cao mới có thể hình thành cảm giác bề mặt trong, sâu, dịu như ngọc. Nhược điểm lớn nhất của nung hoàn nguyên là tính bất ổn định và khó kiểm soát, nghệ nhân nung lò luôn phải chú ý đến sự hòa hợp giữa lửa, nhiệt độ lò và không khí trong lò, nếu không cả lò sẽ thất bại hoàn toàn. Trong quá trình này, các bài men và kỹ thuật nung lò, bao gồm cả vị trí đặt trong lò phải phối hợp với nhau cực kỳ ăn ý.
Trong đương đại đã có nhiều nghệ nhân thông qua nghiên cứu hóa học để tìm ra những thành phần trên các tác phẩm kinh điển của men Hoàn nguyên, và dùng để điều phối các bài men mới có những chất này, sau đó thông qua quá trình nung Oxy hóa để vừa bảo toàn được độ thành phẩm, vừa có được hiệu ứng của men Hoàn nguyên, tuy nhiên kết quả vẫn không được như ý và khi đặt hai tác phẩm cạnh nhau thì lò nung Hoàn nguyên rõ ràng vẫn mang trong mình vẻ đẹp dịu dàng, ấm áp, mà sâu sắc hơn.
Thực tế mỗi kỹ thuật nung lò có một giá trị riêng và vẻ đẹp riêng. Nung Oxy hóa giúp giảm giá thành, tăng sản lượng, với các tác giả đang trong quá trình mới sáng tác mà muốn giữ được sự phong phú trong các tác phẩm tạo hình của mình, đồng thời hiệu ứng bề mặt thường sáng, tươi, lạnh. Ngược lại nung lò Hoàn nguyên thường chú trọng tới cả quá trình, từ tạo hình tới sự chuyển biến trong bề mặt tác phẩm, và vẻ đẹp cuối cùng là vẻ đẹp trong, sâu, ấm, dịu như đúng bản chất văn hóa phương Đông.
Xem thêm về các tác phẩm gốm sứ của chúng tôi tại: https://www.tita.art/product-category/nghe-thuat-gom-su/
