Theo dõi chúng tôi trên

I. Tên của đất tử sa:

Đất tử sa (hay còn gọi là “tử sa nê”), dùng để chỉ loại đất dùng để làm gốm ở Nghi Hưng.

Tử có nghĩa là tím, Sa tức là cát. Tử sa là đất có màu tím.

II. Phân loại đất tử sa nê:

Tử sa nê gồm : Tử nê; lục nê; Hồng nê; Đoạn nê.

Trong tử nê lại chia ra: Thiên thanh nê; Đế tào thanh; Thanh thủy nê; Tử nê.

Trong Lục nê chia ra: Mạc lục nê; Bổn sơn lục nê; Chi ma lục nê.

Trong Hồng nê chia ra: Hồng bì long; Đại hồng bào; Giáng ba nê; Chu nê; Hồng nê.

A : Tử nê:

1, Thiên thanh nê, danh xưng cực phẩm trong nê, xưa không thấy nhiều, nay gần như đã cạn kiệt.

2, Đế tào thanh, do thường dấu mình trong tầng đáy của đất Tử nê, cho nên có phân chia nê già và nê non, chất khoáng thường ở dạng miếng chắc nịch màu tím nâu, lấm tấm có hạt màu xanh lục (tục gọi là ” mắt gà” ,” mắt mèo”), sau khi nung thể hiện màu tím đỏ.

3, Thanh thủy nê: thường ở dạng cục trắc nịch mầu tím nâu, có mảnh vụn vân mẫu (mica), trên chất khoáng có hạt hoạc vằn màu lá xanh nhạt, sau khi nung thể hiện mầu tím đỏ sẫm, nếu nung nhiệt độ cao sẽ ra màu tím đen, xanh sẫm, thường gọi những chất khoáng đơn nhất chỉ thêm thạch hoàng chế luyện ra tử nê cũng gọi tên này.

4, Tử nê : vẫn được ví như “đá trong đá” “nê trong nê”

B ,Lục nê:

1, Bổn sơn lục nê, thường là nói về lục nê hoàng long sơn chất lượng thượng thừa, dạng cục chắc nịch mầu xanh lá cây non, sau khi nung thể nhiện mầu vàng nhạt, vàng quả lê, nung nhiệt độ cao ra màu xanh đậm.

2, Chi ma lục nê, dạng cục chắc nịch màu xanh lá cây, sau khi nung hiện ra nhiều đốm đen, cho nên mới có tên gọi chi ma (hạt vừng) lục nê, có bạch ma tử nê, hồng ma tử nê.

3, Mạc lục nê: do chất khoáng dạng màu mạc lục, cho nên có tên gọi” mạc lục nê”( mạc- mực), sau khi nung thể hiện màu vàng nhạt, mầu vỏ quả lê, nung nhiệt độ cao màu thanh trong.

C, Hồng nê:

1, Hồng bì long, Thường trữ trong tầng đá vỡ nông phủ bì trên núi Hoàng long, còn gọi là Dã sơn hồng nê, dạng tảng chắc nịch màu đỏ tối nhạt,sau khi nung thể hiện màu đỏ, đỏ tối.

2, Đại hồng bào, trong khoáng có thành phần oxit sắt,  sau khi nung sẽ thể hiện mầu hồng sáng, chất nê mịm màng mật độ cao, kết tinh cao, trà pha ra êm dịu dễ uống, ấm càng dùng lâu màu càng đậm tươi đỏ, ưa nhìn.

3, Giáng ba nê: khi làm đường Đào đô (thủ đô của đồ gốm), tại nơi công trường hạ độ dốc giữa núi Thanh long và núi Hoàng long phát hiện loại đất này, cho nên đặt tên là giáng ba nê.

4,Chu nê, chất khoáng dạng tảng chắc nịch hoạc dạng đá cuội màu vàng, chất đất mịm màng đều đặn, sau khi nung thể hiện màu chu sa, hoạc màu chu sa tía, hải đường hồng…., do hay co rút biến dạng, nên có câu “Vô chu bất trứu, hồ chu bất đại” – (không có chu nê nào không nhăn và ấm chu thì khó làm lớn) nên làm tác phẩm cỡ nhỏ. Đất chín cực nhỏ mịm, như triệu trang” Nga hoàng chu nê”( nga- ngỗng), do đất dính như bột nếp làm bánh tết, cũng có tên gọi là ” niên cao nê”.

5, Hồng nê bình thường, có phân biệt giữa đại hồng nê và tiểu hồng nê, giữa nê già và nê non, dạng tảng chắc nịch màu vàng nhạt, vàng xanh, sau khi nung thể hiện màu đỏ thấu vàng, nung nhiệt độ cao màu đỏ tối.

D – Đoạn nê:

Đoạn nê, cổ xưng đoàn nê, có người nói giữa núi Hoàng long và núi Thanh long, có núi Đoàn sơn, đất xuất xứ ở đó, gọi là đoàn nê, lại có người nói loại khoáng đoàn nê sau khi nung đa phần thể hiện màu gấm vóc vàng, cho nên gọi là đoạn nê ( đoạn – vóc). Đoạn nê thường là khoáng cộng sinh, cộng sinh giữa lục nê và tử nê; giữa lục nê và hồng nê,sau khi nung thể hiện màu vàng vỏ quả lê, màu vàng nâu, màuđỏ nâu bạc, màu tím nâu, những ấm cổ lịch sử có mầu đồng cổ, vàng nâu?

Màu hoàng kim lạnh… đều là Đoạn nê..

Ngoài gia công riêng từng loại nê, để phong phú mầu sắc ngoài của đồ tử sa, dùng công nghệ nê phối nê, điều sa, dải sa… , để tử sa mầu sắc càng thêm phong phú, dùng vật oxi hóa để phối chế Dân quốc lục, Hắc liệu…, rồi đặt thành phẩm vào trong hộp kín, trong hộp bỏ gỗ vụn, vỏ trấu, bột than đá mịm… cho đầy, tạo ra một môi trường hoàn nguyên mạnh,nung đốt ấm ” ủ tro”, mầu như ngọc đen, lại có một phong vị khác biệt.

Tìm hiểu thêm về ấm tử sa của TITA tại: https://www.tita.art/product-category/tra-cu/am-tu-sa/

Chia sẻ bài viết: share facebook share twitter share linkedin share instagram

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *